Najczęściej zadawane pytania

Wczesna diagnoza cukrzycy jest bardzo ważna, gdyż nierozpoznana i nieleczona choroba prowadzi do wielu różnych powikłań zdrowotnych. Diagnostyka cukrzycy opiera się przede wszystkim na wynikach badania krwi, w której oznacza się stężenie glukozy (tzw. glikemię).

Cukrzycę diagnozuje się w oparciu o glikemię przekraczającą normę w badaniu poziomu cukru we krwi na czczo (w dwukrotnych pomiarach) lub w teście doustnego obciążenia glukozą (OGGT).

U całkowicie zdrowej osoby jej poziom na czczo nie powinien przekraczać 100 mg/dl. Wynik w przedziale 100-125 mg/dl to zapowiedź stanu przedcukrzycowego, który znacząco podnosi ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2. Pomiar stężenia glukozy we krwi, dający wynik powyżej 126 mg/dl, w dwukrotnym pomiarze na czczo, oznacza cukrzycę.

Cukrzyca typu 2, w przeciwieństwie do cukrzycy typu 1, rozwija się latami, a same objawy mogą nasilać się etapowo. Bywa, że cukrzyca typu 2 przez lata przebiega bezobjawowo i pacjent nawet nie podejrzewa, że może być na nią chory.

Wczesna diagnoza cukrzycy typu 2 to klucz do efektywnego leczenia i uniknięcia powikłań narządowych. Istotna jest znajomość pierwszych objawów cukrzycy, do których zaliczamy m.in. suchość w ustach, wzmożone pragnienie, częste oddawanie moczu oraz zmęczenie i senność. Należy jednak pamiętać, że u bardzo wielu osób cukrzyca typu 2 rozwija się bez żadnych objawów.

Wyróżnia się dwie przyczyny cukrzycy typu 2 i są to czynniki genetyczne oraz środowiskowe. O ile te pierwsze wiążą się z zaburzeniami wydzielania insuliny, na które chory nie ma wpływu, to inaczej wygląda kwestia czynników środowiskowych, wynikających w dużej mierze z trybu życia danej osoby. Dlatego do przyczyn zachorowań na cukrzycę typu 2 zaliczamy także, m.in. brak aktywności fizycznej, otyłość i nadwagę, stres, złą dietę.

Cukrzyca typu 2 jest chorobą, której można zapobiegać lub opóźniać jej wystąpienie poprzez prowadzenie zdrowego stylu życia. Do profilaktyki cukrzycy typu 2 należy zaliczyć dbanie o utrzymanie prawidłowej masy ciała. Można ją osiągnąć poprzez zastosowanie właściwej diety, stosując ogólne zasady dotyczące zdrowego odżywiania oraz poprzez regularną aktywność fizyczną. Istotne są także badania krwi, kontrola pomiaru ciśnienia oraz ograniczenie spożywania alkoholu i niepalenie papierosów.

Aktywność fizyczna może nie tylko pomóc w zapobieganiu wystąpienia cukrzycy typu 2, lecz także poprawić stan zdrowia osób, które już zmagają się z tą chorobą. Regularne uprawianie sportu wpływa na poprawę działania insuliny, a także obniża poziom cukru we krwi.

Odpowiednia aktywność fizyczna w dużym stopniu poprawia stan zdrowia diabetyka. Osobom chorym na cukrzycę lekarze zalecają rozmaite formy aktywności, np. jazdę na rowerze, pływanie, ćwiczenia aerobowe czy ćwiczenia rozciągające. Istotne jest, aby wysiłek fizyczny był umiarkowany i przede wszystkim uprawiany regularnie (początkowo od 5-10 minut dziennie, aż do minimum pół godziny 3 razy w tygodniu).

Dieta stosowana w cukrzycy przede wszystkim ma na celu poprawę glikemii, zmniejszenie wartości ciśnienia tętniczego oraz ograniczenie masy ciała. Ważne jest, aby przy pomocy lekarza bądź dietetyka ustalić dobowe zapotrzebowanie kaloryczne oraz stosować się do zasad prawidłowego żywienia, wg piramidy żywienia opracowanej przez Instytut Żywności i Żywienia.

W przypadku osób chorych na cukrzycę typu 2 zalecana jest dieta o tzw. niskim indeksie glikemicznym. Menu diabetyków powinno być bogate w warzywa, zwłaszcza ziemniaki, groch, fasolę, soczewicę oraz pełnoziarniste produkty zbożowe, jak kasze, płatki czy pieczywo razowe typu graham.

Należy pamiętać, że dania dla diabetyków powinny zawierać jak najmniej tłuszczów zwierzęcych, takich jak smalec, tłuste mięsa i wędliny. Powinno się również zrezygnować ze spożywania masła, majonezu, śmietany i mleka. Wystrzegać się należy także soli i cukru oraz produktów zawierających ich dużą ilość.

Stan przedcukrzycowy to zaburzenia stężenia glukozy we krwi. Ignorowanie takiego stanu może doprowadzić do zachorowania na cukrzycę typu 2. Stan przedcukrzycowy jest ostatnim i bardzo wyraźnym sygnałem do zmiany nawyków żywieniowych oraz zadbania o regularną aktywność fizyczną. O stanie przedcukrzycowym mówimy wówczas, gdy wynik glukozy na czczo mieści się w przedziale 100-125 mg/dl i/lub gdy glikemia w 120. minucie testu obciążenia glukozą (OGTT) mieści się w przedziale 140-199 mg/dl.

W początkowym etapie stanu przedcukrzycowego bardzo trudno jest zauważyć konkretne objawy. Jeśli natomiast zauważymy takie symptomy jak nadmierna senność, chroniczne zmęczenie, nagłe problemy ze wzrokiem, częste oddawanie moczu czy zwiększenie apetytu oraz uczucia pragnienia, konieczne jest przeprowadzenie badań diagnostycznych w kierunku cukrzycy.

Statystyki dowodzą, że nawet 80 proc. pacjentów diabetologicznych ma powikłania sercowo-naczyniowe, co sprawia, że są to najczęstsze powikłania cukrzycy. Cukrzyca uszkadza naczynia krwionośne, dlatego diabetycy są bardziej od innych narażeni na udar mózgu, miażdżycę, zawał serca i inne choroby serca. Każdy pacjent z cukrzycą powinien pamiętać o regularnej kontroli swojego stanu zdrowia i stałym kontakcie z lekarzem.

Zespół stopy cukrzycowej (ZSC) to powikłanie cukrzycy, które dotyka najczęściej osoby z cukrzycą typu 2. Stopa cukrzycowa występuje u osób, u których cukrzyca nie była leczona albo była leczona w nieodpowiedni sposób. Stopa cukrzycowa charakteryzuje się głównie niedokrwieniem stóp. Przekłada się to na zmniejszenie wrażliwości stóp na bodźce bólowe, a także opóźnienie gojenia się ran, które w perspektywie czasu przeradzają się w owrzodzenia i martwicę.

Zespół stopy cukrzycowej cechuje się pewnymi charakterystycznymi objawami, które powinny skłonić pacjenta do udania się na konsultację lekarską. Do najpopularniejszych objawów stopy cukrzycowej należą, m.in. wysuszenie, a nawet łuszczenie się skóry, pęknięcia skóry przeradzające się w owrzodzenia i ogniska martwicy, spowolnienie gojenia się ran i skaleczeń, zauważalna deformacja kości czy upośledzenie odczuwania dotyku.

Leczenie stopy cukrzycowej jest głównie związane z prawidłowym poziomem cukru we krwi oraz leczeniem źródła stopy cukrzycowej, czyli cukrzycy. Ważna w tym przypadku jest higiena stóp, noszenie odpowiedniego obuwia i unikanie czynników, które mogą wpłynąć na wystąpienie stopy cukrzycowej. W zaawansowanym stadium zespołu stopy cukrzycowej konieczne jest pilne wdrożenie odpowiednich metod leczenia owrzodzeń i/lub ran.

Cukrzyca jest schorzeniem, które nieleczone może uszkadzać różne narządy, w tym także oczy. Najważniejszym czynnikiem uszkadzającym jest zbyt wysoki poziom cukru, a wahania glukozy we krwi, mogą powodować okresowe zaburzenia widzenia związane ze zmianą stanu soczewki.

Zarówno niski poziom cukru, jak i zbyt duża ilość glukozy we krwi wpływają na wady wzroku i gorsze widzenie, ponieważ okresowo pacjent staje „nadzwzroczny” lub „krótkowzroczny”. Pierwszym objawem cukrzycy może być opadnięcie powieki i ustawienie oka w zezie. Cukrzyca może również przyczynić się do przyspieszenia rozwoju zaćmy starczej. Retinopatia u chorych na cukrzycę jest również najczęstszą przyczyną nieodwracalnej utraty wzroku.

Zazwyczaj pierwszej diagnozy cukrzycy typu 2 dokonuje lekarz POZ. Często przez wiele lat to właśnie lekarz tej specjalizacji prowadzi cukrzycę pacjenta, diagnozuje również pierwsze powikłania choroby. Warto pamiętać jednak, że lekarz pierwszego kontaktu powinien skierować pacjenta z cukrzycą typu 2 do specjalisty diabetologa przynajmniej raz w roku, aby ocenić wyrównanie metaboliczne pacjenta oraz zweryfikować postęp terapeutyczny.

W celu wystawienia diagnozy i rozpoczęcia leczenia, lekarz POZ może zapytać, m.in. o samopoczucie, doskwierające objawy, wyniki badania krwi, a w szczególności wynik poziomu glukozy, dotychczasowe leczenie, zasłabnięcia, infekcje układu moczowo-płciowego, kłopoty ze wzrokiem, choroby nerek, serca i układu nerwowego, problemy z naczyniami krwionośnymi w kończynach, przyjmowane leki na nadciśnienie, cukrzycę u innych członków rodziny, problemy z utrzymaniem wagi oraz nawyki żywieniowe.

Stres i intensywny tryb życia bezpośrednio nie przyczynia się do powstania cukrzycy. Jednak należy pamiętać o tym, że silny i długotrwały stres może przyspieszyć ujawnienie się cukrzycy u osób, u których występują czynniki ryzyka rozwoju tej choroby. Należy pamiętać, że w przypadku osób z rozpoznaną i leczoną cukrzycą, nerwowy tryb życia w dużym stopniu utrudnia skuteczne leczenie i wpływa na wahania stężenia cukru we krwi.

Hipoglikemia i hiperglikemia to nieprawidłowe/patologiczne wartości glikemii w organizmie człowieka, które mogą mieć poważne konsekwencji dla zdrowia i życia człowieka. Hiperglikemia, czyli nadmierna ilość glukozy we krwi jest stanem, w którym poziom glukozy we krwi przekracza 140 mg/dl, a w skrajnych przypadkach 250 mg/dl. Do najczęstszych objaw hiperglikemii zaliczamy: spadek masy ciała, potrzebę częstego oddawania moczu, senność, bóle głowy, kłopoty z widzeniem, ogólne osłabienie oraz wzmożone pragnienie. Objawy hiperglikemii często bywają lekceważone, a brak rozpoznania i prawidłowego leczenia, może stanowić zagrożenie życia, dlatego w przypadku zauważenia powyższych objawów należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza.

Z kolei hipoglikemia, czyli tzw. niedocukrzenie (niedobór glukozy we krwi), to stan, gdy stężenie glukozy we krwi jest mniejsze niż 70 mg/dl. Hipoglikemia może być zdarzeniem niepożądanym występującym podczas leczenia cukrzycy niektórymi lekami, stanowiącym potencjalne zagrożenie dla życia. Pozostaje też istotną przyczyną zachorowalności i śmiertelności, szczególnie u chorych leczonych insuliną. Najczęstsze objawy w przypadku lekkiej hipoglikemii to uczucie głodu, drżenie rąk i nóg, niepokój, bladość skóry, wzmożona potliwość oraz ból głowy. Przy niedocukrzeniu umiarkowanym zaczynają pojawiać się takie objawy jak problemy z koncentracją, bełkotliwa mowa, uczucie lęku lub zaburzenia zachowania (np. zachowania agresywne). W ciężkiej hipoglikemii pacjent jest zdezorientowany, ma zawroty głowy, może również stracić przytomność. Pacjent z ciężką hipoglikemią wymaga natychmiastowej pomocy.